Data publikacji: 20 lut 2024

Sprzedaż usług przez internet – prawne pułapki

Mikroprzedsiębiorca decydujący się na sprzedaż usług przez internet musi zmierzyć się z szeregiem, wpływających na jego biznes, przepisów prawnych. Rozwijanie sprzedaży cyfrowej wiąże się z koniecznością ścisłego przestrzegania aktualnych norm prawnych, regulujących choćby takie aspekty jak: ochrona danych osobowych, prawa konsumenta, czy zasady prowadzenia działalności e-commerce. Jedne z pytań, które mogą spędzać Ci sen z powiek, zwłaszcza jeśli dopiero zaczynasz, brzmią:

Czy Klient może odstąpić od zawartej ze mną umowy pomimo tego, że zacząłem ją już wykonywać?
Czy prowadząc działalność w niewielkim zakresie muszę realizować wobec moich Klientów obowiązek informacyjny RODO?
Czy muszę zawierać z Klientem umowę w formie pisemnej gdy przygotowuję dla niego logo?

W tym artykule postaram się nakreślić dla Ciebie pułapki prawne, które mogą generować dla Twojego biznesu ryzyko, a tam gdzie będzie to możliwe wskażę sposoby na jego ograniczenie.

Ten artykuł powstał z myślą o:

osobach, które dopiero zaczynają swoją przygodę z biznesem online i potrzebują informacji na temat regulacji prawnych dotyczących sprzedaży internetowej usług i produktów;
osobach, które rozważają przeniesienie swojego biznesu do przestrzeni internetowej i chcą zdobyć wiedzę na temat aspektów prawnych związanych z funkcjonowaniem w sieci.

Sprzedaż usług przez internet. Co warto wiedzieć?

Sprzedaż usług przez internet stała się nieodłącznym elementem wielu mikroprzedsiębiorstw. To nie tylko sposób na dotarcie do szerszego grona klientów, ale także skuteczny sposób rozwijania biznesu. Jednakże, wraz z momentem wkroczenia do świata on-line, pojawiają się wyzwania i kwestie prawne, z jakimi każdy mikroprzedsiębiorca musi się zmierzyć. Omówmy wybrane zagadnienia.

Prawo odstąpienia od umowy przez Klienta

Jednym z pytań, jakie może nasunąć Ci się w trakcie pracy jest: Czy Klient może odstąpić od zawartej ze mną umowy pomimo tego, że zacząłem już realizować zlecenie?

Klient będący konsumentem lub przedsiębiorcą na prawach konsumenta, który zawarł z Tobą umowę na odległość, np. poprzez platformę internetową, czy poprzez wymianę e-maili, ma prawo do odstąpienia od niej w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów.

Co więcej, jako realizujący to zlecenie, masz także obowiązek poinformować Klienta o jego prawie do odstąpienia od umowy, zanim zostanie ona zawarta. Jeśli tego nie uczynisz – termin na odstąpienie od umowy może wydłużyć się nawet do 12 miesięcy!

Kim jest natomiast przedsiębiorca na prawach konsumenta? To temat na osobny wpis, natomiast upraszczając tą tematykę możemy uznać, że jest to Klient prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, który dokonuje od Ciebie zakupu niemającego dla niego charakteru zawodowego. Oceniając zawodowy charakter transakcji powinniśmy opierać się przede wszystkim na kodach PKD jakie dany Klient ma przypisane w rejestrze CEIDG.

Przykład: Oferujesz projektowanie różnego rodzaju grafik i działasz na zasadzie przedpłaty. Klient będący konsumentem zamówił u Ciebie grafikę przedstawiającą kota w stroju astronauty na prowadzoną przez niego stronę internetową kosmicznekoty.io. Po otrzymaniu zlecenia, od razu zabrałeś się za wykonywanie pracy. Po 7 dniach masz zrealizowane 80 % zlecenia. W tym momencie Klient przesłał Tobie oświadczenie o odstąpieniu od umowy. W efekcie zmuszony jesteś zaprzestać dalszego wykonywania pracy i istnieje duże prawdopodobieństwo, że zmuszony będziesz oddać Klientowi całość wynagrodzenia jakie Tobie zapłacił.

Jak można ograniczyć to ryzyko?

Możesz wykorzystać jedno z wyłączeń prawa odstąpienia od umowy, wówczas nie będzie ono przysługiwać danemu Klientowi. Aby z niego skorzystać musisz spełnić łącznie wszystkie następujące warunki:

Musisz zrealizować w stosunku do Klienta W PEŁNI usługę, którą u Ciebie zamówił zanim Klient złoży Tobie oświadczenie o odstąpieniu od umowy;
Przed zawarciem umowy musisz pozyskać zgodę Klienta, np. w formie checkboxa, na to, że będziesz mógł wykonać W PEŁNI świadczenie wynikające z umowy przed upływem 14 dni od dnia zawarcia umowy;
Przed zawarciem umowy poinformujesz Klienta, o tym, że jeżeli spełnisz w całości świadczenie przed upływem 14 dni od zawarcia umowy, to wówczas nie będzie przysługiwało mu prawo do odstąpienia od umowy i będziesz miał potwierdzenie tego, że Klient tę informację przeczytał. (np. w formie oznaczonego checkboxa przy tej informacji);

Co jednak w sytuacji, gdy już teraz wiesz, że nie zdążysz w pełni zrealizować usługi wynikającej z umowy do czasu, gdy Klient odstąpi od umowy?

Nic straconego! Jeśli spełnisz warunki przedstawione w pkt. 2 i 3 powyżej, to wówczas w sytuacji gdy Klient zdecyduje się na odstąpienie od zawartej z Tobą umowy, będzie on zobowiązany do zapłaty Tobie wynagrodzenia w wysokości proporcjonalnej do wykonanych przez Ciebie prac.

Jeśli chciałbyś całkowicie wyłączyć możliwość wystąpienia sytuacji w której Klient może odstąpić od umowy po tym jak rozpoczniesz już wykonywać usługi na jego rzecz, to mam dla Ciebie pewne rozwiązanie.

W takiej sytuacji możesz w umowie, którą zawierasz z danym Klientem dodać postanowienie zgodnie z którym rozpoczniesz realizację usługi np. po 14 dniach od dnia zawarcia umowy. Możesz oczywiście dostosować wskazywany w umowie termin do specyfiki świadczeń jakie wykonujesz, pamiętaj jednak aby termin ten był dłuższy niż 14 dni! Takie postanowienie sprawi, iż nie będziesz zobowiązany do rozpoczęcia pracy dla danego Klienta od razu, dzięki czemu będziesz mógł przeczekać ustawowy termin 14 dni na odstąpienie i zacząć pracę dopiero po jego upływie.

Obowiązek informacyjny RODO

Pewnie zastanawiasz się czy w Twojej sytuacji w ogóle dochodzi do przetwarzania danych osobowych? Jest to temat na inny wpis, natomiast upraszczając to zagadnienie - zawierając z danym Klientem umowę zapewne pobierzesz od niego takie dane jak: imię, nazwisko, czy adres e-mail. Taki zakres danych będzie wystarczający, aby uznać że przetwarzasz jego dane osobowe i będziesz musiał zrealizować obowiązek informacyjny. Czym natomiast jest ten obowiązek informacyjny? To nic innego jak przekazanie Klientowi informacji o przetwarzanych przez Ciebie jego danych osobowych (jeśli jest on osobą fizyczną) lub przedstawicieli Twojego Klienta (jeśli Klient jest np. spółką). W jego zakres wchodzą m.in.:

Dane Twojej firmy jako administratora danych osobowych;
Cele przetwarzania danych osobowych oraz podstawa prawna ich przetwarzania;
Informacje o innych odbiorcach tych danych, np. Twoich podwykonawcach jeśli z ich pomocy korzystasz.

Powinieneś przekazać te informacje w momencie, gdy po raz pierwszy zbierzesz od Klienta jego dane.

Czy oznacza to, że musisz realizować ten obowiązek informacyjny indywidualnie w stosunku do każdego Klienta z osobna?

Tu z pomocą przychodzi pewne uproszenie, z którego skorzystać mogą mikroprzedsiębiorcy. Polega ono na tym, że zamiast przekazywać obowiązek informacyjny do każdego Klienta z osobna - wystarczy że opublikujesz jego treść na swojej stronie internetowej w widocznym miejscu.

Dobrze abyś pamiętał także o tym, aby przekazać Klientowi wiadomość gdzie może znaleźć informacje o przetwarzaniu danych osobowych, np. przekazując mu linka do treści obowiązku informacyjnego znajdującego się na Twojej stronie internetowej.

Forma zawarcia umowy w kontekście autorskich praw majątkowych

Czy dogadując się z Klientem w sprawie zaprojektowania logo, zdarzyło Ci się nie zawierać pisemnej umowy, a ograniczyć się tylko do wystawienia faktury za jego wykonanie?

Wykonując dla swoich Klientów usługi kreatywne, niezależnie od tego czy będzie to realizowane przez Ciebie logo, treści napisane przez copywritera, czy projekt strony internetowej, prawie na pewno dojdzie to wytworzenia przez Ciebie utworu w rozumieniu prawa autorskiego. Wytworzenie takiego utworu wiąże się z powstaniem autorskich praw majątkowych, które na potrzeby tego artykułu możemy rozumieć jako wszelkie prawa związane z danym utworem, które dotyczą jego komercyjnego użycia. Pojęcie to należy rozumieć szeroko, gdyż nie będzie to wyłącznie prawo do czerpania korzyści z dalszych ich odsprzedaży, a będzie to także np. użycie danej grafiki lub szyldu jako logo pod jakim sprzedawane będą zupełnie inne produkty.

Aby dokonać skutecznego przeniesienia wytworzonych przez Ciebie autorskich praw majątkowych na rzecz Twojego Klienta – musi dojść do zawarcia, w formie pisemnej, umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe na jego rzecz. Pisemną formę zawarcia umowy trzeba rozumieć w tym przypadku jako złożenie przez obie strony własnoręcznych podpisów pod zawartą umową. Na ten moment jedyną skuteczną alternatywą wobec formy pisemnej w takiej sytuacji, jest podpisanie umowy przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Usługa takiego podpisu jest jednak płatna, więc nie każdy decyduje się na jego zakup. Co ważne – kwalifikowanym podpisem elektronicznym wbrew wielu opiniom nie jest tzw. Profil Zaufany, który może być wykorzystywany wyłącznie do spraw urzędowych.

Brak zawarcia umowy we wskazanej formie wiązałby się zatem z nieważnością przeniesienia autorskich praw majątkowych, a w rezultacie zapewne z niezrealizowaniem założeń dotyczących samego zlecenia.

Podsumowanie:

Klient będący konsumentem lub przedsiębiorcą na prawach konsumenta może odstąpić od zawartej z Tobą umowy nawet jeśli wykonałeś już przedmiot umowy. Możesz jednak temu zaradzić spełniając warunki wyłączające to prawo albo ustalając w umowie odpowiedni termin realizacji przedmiotu umowy.
Fakt, że jesteś mikroprzedsiębiorcą nie zwalania Cię z wypełniania obowiązków wynikających z RODO. Pamiętaj, aby na swojej stronie internetowej umieścić treść obowiązku informacyjnego, który będzie dostępny dla Twoich Klientów.
Jeśli sprzedajesz usługi kreatywne z którymi związane są autorskie prawa majątkowe - pamiętaj aby zawierać umowę w formie pisemnej lub przy wykorzystaniu kwalifikowanych podpisów elektronicznych.

Źródła:

Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta;
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE;
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.